Eski bilgisayarların yavaş çalışması genellikle normal bir durumdur. Ancak, teknik bir problem dolayısıyla da bilgisayar yavaşlayabilir. Ayrıca bazı yazılımsal sorunlar da bilgisayarı yavaşlatabilir. Bilgisayarın neden yavaşladığını tam olarak anlamak için bazı donamınsal ve yazılımsal kontroller yapmak gerekiyor. İşte bu kontrolleri aşağıda anlatarak, bilgisayar neden yavaşlar ve laptop neden yavaşlar açıklıyoruz.
Bilgisayar Neden Yavaşlar?
Bilgisayarın yavaş çalışmasını engellemek için, yeniden başlatmak, herkesin başvurduğu yöntemler arasındadır. Fakat bu yöntem, bildiğiniz gibi geçici bir yöntemdir. Ayrıca, PC’nin yavaş çalışmasını engellemek için virüs programı da bazen devre dışı bırakılıyor. Ancak unutmayın ki güvenlik her zaman hızdan daha önemlidir.
Peki, bilgisayar neden yavaşlar? Sayfanın başında da bahsettiğimiz gibi bilgisayarınızın yavaşlama nedeni sadece yetersiz donanım olmayabilir. Bilgisayara hızlandırıcı yeni donanımlar eklemeden önce, en temel yavaşlama nedenlerini öğrenmeniz için aşağıda bazı önemli uyarılar yaptık.
PC Neden Yavaşlar?
Bilgisayar neden yavaş çalışır? Düşük ram, eski işlemci modeli, bilgisayarın başlangıcına yapışan uygulamalar ve eklentiler, virüsler, bilgisayarın aşırı ısınması ve bazı güncellemeler bilgisayarı yavaşlatır.
Şimdi PC’yi yavaşlatan problemleri daha yakından inceleyelim. Böylece, PC’nin yavaşlama sorununu daha net anlayabilir, bu sonuçlara göre önlem alabilirsiniz.
1-Yetersiz Ram Bilgisayarı Yavaşlatır
Bilgisayarda RAM’ın az olması performansı ciddi şekilde yavaşlatabilir. RAM (Random Access Memory), bilgisayarınızın kısa süreli hafızasıdır. Açık uygulamalar ve işletim sistemi, verileri RAM’de tutar. Yetersiz RAM olduğunda, bilgisayarınız verileri sabit diske taşımak zorunda kalır. Sabit disk, RAM’e kıyasla çok daha yavaştır. Bu durum da bilgisayarınızın takılmasına, donmasına ve genel olarak yavaş çalışmasına neden olur.
RAM’in Az Olmasının Belirtileri
- Yavaş başlangıç. Bilgisayarınızın açılışı uzun sürer.
- Uygulamaların yavaş açılması. Özellikle büyük ve karmaşık uygulamalar (örneğin, video düzenleme programları, oyunlar) açılırken uzun süre bekleyebilirsiniz.
- Takılmalar ve donmalar. Bilgisayarınız sık sık takılır veya tamamen donar.
- Bellek yetersiz hatası. Bazı uygulamalar açılırken “Bellek yetersiz” hatası alabilirsiniz.
- Arka planda çalışan çok fazla uygulama. Çok fazla uygulama aynı anda açık olduğunda RAM yetersizliği daha belirgin hale gelir.
Bilgisayarınızı açın. Gün içinde en çok kullandığınız program veya oyunu açın. Ardından bunlarla birlikte aynı anda kulladığınız uygulamalar varsa bunları da açın. Windows’ta görev çubuğuna sağ tıklayarak veya denetim masasından görev yöneticisine tıklayın.
Yukarıdaki resimde işlemciyi ve ramı kullanan uygulamaları, ayrıca işlemci ve ramın yüzde kaçının kullanıldığı gösteriliyor. Gördüğünüz gibi resimdeki bilgisayarın işlemcisi (CPU) çok fazla kullanılmıyor. İşlemci yorulmuyor. Bu nedenle kullanımı %6 larda. Fakat, ram kullanımı (bellek) oldukça yüksek. Bu durumda belleği daha yüksek bir bellek ile değiştirmeyi veya ana kartınızda boş slot varsa ilave bellek takmayı düşünebilirsiniz.
Yeni belleğin (ram) bilgisayarınıza uyumlu olması gerekir. Bilgisayar donanımı ile aranız iyi değilse, bilgisayar kasasını veya laptopunuzu bir bilgisayar tamircisine götürüp, onun takmasını isteyebilirsiniz. Böylece, hem bilgisayarınıza uygun bir işlemci ve ram ilavesi yapabilir hem de donanım zararlarının önüne geçmiş olursunuz.
2-Dolu Depolama Alanı Bilgisayarı Yavaşlatır
Hard disk ve SSD farklı depolama birimleri olmalarına rağmen, her ikisinin de dolu olması bilgisayarınızın performansını olumsuz etkileyebilir. Ancak etkileri farklı şekillerde ortaya çıkar.
Hard Disk’in Dolması
- Yavaş erişim: Hard diskler, mekanik bir yapıya sahip oldukları için verileri okuma ve yazma süreleri SSD’lere göre daha yavaştır. Disk tamamen dolduğunda veya neredeyse dolduğunda, başlıkların diskteki veriler arasında hareket etmesi daha uzun sürer. Bu da dosya açma, programları başlatma ve genel olarak sistemin tepki verme süresini uzatır.
- Parçalanma: Hard diskteki dosyalar zamanla parçalanabilir. Yani bir dosyanın farklı parçaları diskin farklı bölgelerine dağılabilir. Bu da bilgisayarın bu parçaları bir araya getirmek için daha fazla zaman harcamasına neden olur ve performansı düşürür.
Harddisk’in Dolduğu Nasıl Anlaşılır?
- Görev çubuğunda “Başlat” a basın.
- Sağ tıklayın.
- Dosya gezginini seçin.
- Sol taraftan sürücüyü bulup, sağ tuşa basın. (Genellikle “C” ismini alır.)
- Sürücü üzerinde sağ tuşa basın.
- Özellikleri seçin ve boş alanı kontrol edin.
SSD’nin Dolması
- Yazma hızı düşüşü: SSD’ler, belirli bir miktar veri yazma döngüsünden sonra performans kaybedebilir. Disk tamamen dolduğunda, yeni verilerin yazılması için eski verilerin silinmesi gerekir. Bu da yazma hızını yavaşlatabilir.
- Performans degradasyonu: SSD’ler zamanla aşınır ve performansları düşer. Ancak bu durum, hard disklere göre çok daha yavaş bir süreçtir.
Her iki belleğinde dolması durumunda yavaş başlangıç olur. İşletim sisteminin ve uygulamaların yüklenme süreleri uzar. Özellikle büyük dosyalarla çalışan uygulamalar (video düzenleme, oyunlar vb.) sık sık takılabilir. Tüm sistem genelinde bir yavaşlama hissedilebilir.
Bilgisayarınızın depolama alanını kontrol edin ve gerekiyorsa yeni bir depolama belleği alın. Depolama alanı ilavesinde Windows’u yeniden kurmanıza gerek yok. Sadece, yeni belleği usb yuvasına takın ve “C” sürücüsü içerisindeki dosyalarınızı bunun içerisine aktarın. “Yeni bir depolama alanına ihtiyacınız varsa, ssd ne demek? ve harddisk alırken nelere dikkat edilmeli? yazıları size faydalı olabilir.”
3-Isınma Bilgisayarı Yavaşlatır
Bilgisayarınız çalışırken ısınır. Bu ısıyı düşürmek için bilgisayar ve laptopların içine soğutucu fanlar ve borular monte edilmiştir. Bu fanlar ve soğutucu diğer donanımlar işlevinini yapamaz ve düzgün çalışmazsa, bilgisayarınız yavaşlar, durur, hatta zarar görebilir.
Bilgisayarın ısınmasını engellemek için özellikle bilgisarınızın içindeki fanların çalışıp çalışmadığın kontrol edin. Bir masaüstü bir bilgisayarınız varsa, kendiniz de fanları kontrol edebilirsiniz. Laptop için bir bilgisayar tamircisinden yardım isteyebilirsiniz.
Eğer bilgisayarınızı kendiniz söküp fanların çalışıp çalışmadığını kontrol ettiyseniz, açmışken içini temizleyebilirsiniz. Fanı ve diğer parçaların üzerini yumuşak uçlu bir fırça ile temizleyin ve çıkan tozları aynı anda elektrik süpürgesi ile çekin. Böylece soğutmanın daha iyi gerçekleşmesini sağlayabilirsiniz.
4-Başlangıç Uygulamaları ve Eklentileri PC’yi Yavaşlatır
Biilgisayar neden yavaşlar? Özellikle bilgisayar, (Windows) geç açılıyorsa, başlangıçtaki program ve eklentilerden dolayı olabilir. Bilgisayarınızı açtığınızda Windows ile birlikte arka planda birçok program ve eklenti çalışır ve bazıları gereksizdir.
Başlangıçtaki program ve eklentilerin bir kısmını ekranın sağ alt köşesindeki görev çubuğunda görebilirsiniz. Fakat, bazı program ve eklentiler çok iyi saklanırlar. Bunları bulmak için bilgisayarınıza ilave bir program yüklemeniz gerekebilir. Örneğin: Priform CCleaner. (Ücretsiz sürümü iş görecektir.)
5-Arka Planda Çalışan Programlar Bilgisayarı Yavaşlatır
Windows’un arka planında çalışan programlar, çoğu zaman başlangıca yerleşir ve burada siz diğer programlarınız ile çalışırken çalışır ve ram tüketir. Bu da aynı anda yaptığınız işlemleri yavaşlatır.
Bunu engellemek için arka planda çalışan programı bulup başlangıçtan kaldırın. Çok gerekli bir program değilse, silin. Ayrıca, bunları hızlıca, anlık durdurmak için görev yöneticisini kullanabilirsiniz. Yukarıdaki resme bakın. Uygulama üzerine gelin, sadece sağ tıka basıp, “devre dışı bırak”a basın.
Windows’ta Arka Planda Çalışan Programlar ve Eklentiler Nasıl Silinir?
- Başlangıç programlarını silerken yaptığınız gibi masaüstünde görev çubuğuna sağ tıklayın.
- Görev yöneticisini seçin.
- Üst sekmedeki işlemler menüsündeki uygulamaların cpu ve ram kullanımını kontrol edin.
- Cpu ve ram tüketimi fazla olan uygulama ve eklentileri mouse sağ tuşa basarak, “görevi veya işlemi sonlandır” butonu ile kaldırın.
6-Virüsler Bilgisayarı Yavaşlatır
Virüsler, bilgisayarınıza sızan ve genellikle zararlı amaçlarla çalışan küçük yazılım programlarıdır. Bu programlar, bilgisayarınızın kaynaklarını (işlemci, bellek, disk alanı) tüketerek performansını düşürebilirler.
Virüslerin Bilgisayarı Yavaşlatmasının Bazı Yolları Şunlardır
- Arka planda çalışarak işlemciyi yorar. Birçok virüs, arka planda gizlice çalışarak işlemcinizin büyük bir kısmını kullanabilir. Bu durum, bilgisayarınızın diğer işlemleri yavaşlatmasına neden olur.
- Dosyaları şifreleyerek veya bozarak erişimi engeller. Bazı virüsler, önemli dosyalarınızı şifreleyebilir veya bozabilir. Bu durum, bilgisayarınızın normal şekilde çalışmasını engelleyerek performansı düşürür.
- İnternet bağlantınızı yavaşlatır. Bazı virüsler, internet bağlantınızı yavaşlatarak online aktivitelerinizi olumsuz etkileyebilir.
- Ek programlar yükleyerek sistemi yavaşlatır. Bazı virüsler, bilgisayarınıza ek programlar yükleyebilir. Bu programlar, sistem kaynaklarını tüketerek bilgisayarınızı yavaşlatır.
7-Bazı Güncellemeler Geçici Olarak PC’yi Yavaşlatabilir
Eski bilgisayarlarda, güncellemeler daha fazla kaynak tüketebilir ve bilgisayar performansı olumsuz etkileyebilir. Ayrıca düşük özellikli bilgisayarlarda yavaşlama görülebilir. Örneğin yetersiz RAM veya işlemci gibi durumlarda, güncellemeler bilgisayarınızı yavaşlatabilir.
Windows Geç Açılıyorsa Ne Yapmalısınız?
Windows yavaş ve çok geç açılıyorsa, Windows’un açılışına bir eklenti veya program yerleşmiş olabilir. Yakın zamanda internetten yüklediğiniz yeni bir program ile birlikte gelen tarayıcı eklentisi, virüs programı reklamı veya başka küçük programlar Windows’un açılışına yerleşmiş olabilir.
Windows başlagıcındaki program ve eklenti sayısı ne kadar artarsa, bilgisayar o kadar geç açılacaktır. Hatta, kullanım esnasında ramdan da (bellek) harcayarak, bilgisayarı siz kullanırken de yavaşlatabilir.
Windows geç açılıyorsa, gereksiz başlangıç programlarını silmeli ve durdurmalısınız. Peki başlangıca yapışan programları engelleyip, Windows’un açılışını nasıl hızlandıracaksınız?
Windows’un Açılışını Hızlandırmak ve Başlangıç Programlarını Engellemek
- Masaüstündeki görev çuğuna sağ tıklayın.
- Görev yöneticisi açın.
- Üstteki başlangıç sekmesine tıklayın.
- Çalışan ve gereksiz uygulamaları bulup, mouse sağ tuşu ile “devre dışı bırak”a basın veya gereksiz bir program ise “program ekle kaldır”dan tamamen bu programı silin. Bu işlemi tüm Windows sürümlerinde yapabilirsiniz.
Bu konu ile ilgili olarak bilgisayar hızlandırma ve bilgisayar alırken nelere dikkat edilmeli? yazılarını da okuyabilirsiniz. Ayrıca bilgisayarınız geç açılıyorsa, “bilgisayar açılmıyorsa ilk yapmanız gerekenler” yazısı da size faydalı olabilir.
Laptop Neden Yavaşlar?
Yukarıdaki bilgisayarın yavaşlama nedenlerinin tamamı laptoplar içinde geçerlidir. Windows başlangıç programlarının ve eklentilerinin fazla olması, virüsler ve bazı güncellemeler laptopu yavaşlatır. Fakat, laptopun yavaş çalışmasının nedeni başka sebeplere de dayanır. İşte laptopun yavaş çalışmasının diğer nedenleri.
Neden Laptop Yavaş Çalışıyorsa Ne Yapmalısınız?
Laptop neden yavaşlar? Laptopların kompakt yapısı gereği içerisindeki tüm elektronik donanım küçük bir alana sığdırılmıştır. Taşıma açısından büyük kolaylık sağlamasına rağmen, bu küçük alana sığdırılan donanım parçaları, yüksek ısı yayarlar ve bu dar alanda soğumak için yeterli miktarda havaya ulaşamazlar.
Dizüstü bilgisayarlar, masaüstü bilgisayarlardan daha kolay ısınırlar. Bu nedenle, dizüstü bilgisayarların altına daha fazla soğuk hava göndermek için sıklıkla laptop soğutucuları kullanılır. Özellikle oyun, çizim ve 3 boyutlu uygulamalar ve aynı anda birkaç uygulamanın açık olması laptoplarda ısınmaya yol açar. Laptop yavaş çalışıyorsa fazla ısındığından olabilir.
Laptop Yavaş Çalışıyor Nasıl Hızlandırabilirim?
- Özellikle sık ve uzun süre kullanılan, işlemcisi ve ekran kartı ısınan laptoplar için laptop soğutucular, için çok faydalı olacaktır.
- Laptop çok yavaş açılıyorsa, başlangıca yerleşen uygulamaları bulup silin veya dondurun.
- Eski bir laptopunuz varsa, ram ve işlemcisini yenileyebilirsiniz.
- Bazı virüsler de laptoplarda yavaşlamaya neden olabilir. Bir virüs programı edinin ve tam tarama yapın veya önemli bilgilerinizi usb disk, taşınabilir bir SSD veya harddiske yedekleyip, laptopunuzu format edin.
- Depolama belleğini kontrol edin. Gerekiyorsa arttırın.
- Laptopunuz güncellemelerden dolayı geçici olarak yavaşlamış olabilir. Güncelleme yapmasına izin verin ve mümkünse bu sırada dizüstü bilgisayarınız ile çalışmayın!
